Relaksacja i techniki relaksacyjne mogą poprawiać znacząco jakość naszego życia, wpływając pozytywnie na nasze zdrowie i kondycję fizyczną, na psychikę i relacje z innymi ludźmi, a także mogą zwiększać naszą wydajność (intelektualną, zawodową, czy nawet sportową).
Dowiódł tego Johannes Schultz, twórca słynnego treningu autogennego – metody relaksacji wypracowanej w oparciu o doświadczenia z hipnozą.

Otóż Schultz, oprócz leczenia m.in. z różnego rodzaju nerwic, wykorzystywał relaksację (trening autogenny) do pracy ze sportowcami z byłego NRD. Wg dostępnych informacji miało to bardzo istotny wpływ na ilość złotych medali zdobywanych przez sportowców z Niemiec Wschodnich. Johannes Schultz wprowadzał sportowców w stan głębokiego odprężenia, które pomagało z jednej strony w wypoczynku i regeneracji organizmu, a jednocześnie w tym stanie odprężenia programował ich do osiągnięcia maksymalnych rezultatów. Stan odprężenia pozwala bowiem znieść wiele blokad tkwiących w naszej psychice i emocjach.

Głównym jednak mechanizmem relaksacyjnym poprawiającym jakość naszego życia jest istotny wpływ relaksu na regenerację organizmu. Kiedy np. ktoś jest bardzo zestresowany i wewnętrznie napięty, wówczas ma problemy np. z zasypianiem i regenerowaniem się w czasie snu. Przy przewlekłym stresie dochodzi bardzo często do problemów z bezsennością, ponieważ stres jest formą pobudzenia organizmu.


Możemy powiedzieć że w naszej psychice, a jednocześnie w autonomicznym układzie nerwowym, działają dwa główne mechanizmy: mobilizacji (układ ortho-sympatyczny) i mechanizm regeneracji (układ para-sympatyczny).
Najbardziej wskazany i pożądany stan to równowaga pomiędzy nimi. Wówczas możemy mówić o balansie naszego życia.

Jednak bardzo często życie stawia przed nami tak duże wyzwania, że układ mobilizacji staje się nadmiernie aktywny, co oczywiście ma także odbicie w hormonach – w naszym organizmie jest wówczas więcej adrenaliny i kortyzolu.

Wówczas, nawet jeżeli zakończyliśmy ważne zadanie, podczas którego byliśmy zmobilizowani, to te stan pobudzenia i mobilizacji utrzymuje się także po pracy. A nawet utrzymuje się on w nocy, kiedy to chcielibyśmy zasnąć i się porządnie wyspać oraz głęboko zregenerować. Jednak nasz mózg i nasze hormony ciągle są pobudzone. Psychika jest w stanie mobilizacji (aktywny układ ortho-sympatyczny).


Co wówczas możemy zrobić? Zarówno kierując się zdrowym rozsądkiem, jak i poradami takich terapeutów jak Edmund Jacobson, czy Johannes Schultz - powinniśmy się wówczas odprężyć. W tym celu warto zastosować techniki relaksacyjne, np. wspomniany trening autogenny, czy metodę Jacobsona.

Pomocne może jednak także wykonywanie przez pewien czas ćwiczeń typu kołyska – ćwiczenia znanego z lekcji wf-u. Ponieważ to ćwiczenie jest bardzo monotonne i pomaga bardziej równomiernie rozprowadzić krew po całym ciele; pomaga m.in. odprowadzić nadmiar ukrwienia i pobudzenia z okolicy kory mózgowej. Zazwyczaj po 10-ciu, czy 15-20-tu minutach takiego ćwiczenia czujemy się już bardziej znużeni i jednocześnie poprzez to odprężeni, spowolnieni – gotowi do zaśnięcia.

Inne techniki to naprzemienne napinanie i odprężanie swoich mięśni (uważnie i świadomie, po 10-15 sekund). Jest to wspomniana metoda Jacobsona.
Autor tej metody podkreślał, że regularne jej stosowanie i opanowanie daje szereg dobroczynnych rezultatów. Dobrze wpływa na nasze zdrowie, ponieważ napięty organizm to także bardziej zaciśnięte mięśnie i nadmiernie zaciśnięte naczynia krwionośne. A zatem poprzez odprężenie poprawiamy dokrwienie i dotlenienie tkanek i ułatwiamy sprawniejsze wydalanie toksyn z organizmu.

Jednak Edmund Jacobson zauważył, że opanowanie metody świadomego napinania i rozluźniania mięśnie (metody Jacobsona) wpływało bardzo istotnie na dobrą kondycję psychiczną i stan emocjonalny u jego pacjentów.
Jacobson prowadził istotne badania naukowe w tym zakresie, które stały się pierwowzorem metody „biofeedback”.
A mianowicie zauważył on, że pacjenci gorzej funkcjonujący w życiu i mający problemy emocjonalne jednocześnie wykazują nadmiar napięcia w swoich mięśniach. W takiej sytuacji ich skóra i mięśnie mają gorsze przewodzenie sygnałów elektrycznych.
Po opanowaniu tej metody – funkcje i cechy elektryczne mięśni wracają do normy, co jednocześnie przekłada się na poprawę stanu emocjonalnego naszych mięśni.

A zatem tego typu techniki relaksacyjne, poprzez poprawienie naszego stanu emocjonalnego (w tym zmniejszenie poziomu negatywnych emocji) bardzo istotnie sprzyjają poprawie relacji interpersonalnych – tak w rodzinie, jak i w relacjach zawodowych.

Inaczej moglibyśmy powiedzieć, ze napięcie w naszej psychice znajduje odzwierciedlenie w naszym ciele. Po rozładowaniu nadmiaru napięcia w ciele fizycznym dochodzi się także do bardziej optymalnego stanu psychiki.


Istnieje także szereg badań i doświadczeń świadczących o tym, że opanowanie technik świadomego relaksu może zwiększać i wspomagać naszą wyobraźnię, wpływać na motywację i zwielokrotniać ogólny potencjał naszego umysłu.
Najkrócej mówiąc może mieć to związek m.in. z wytworzeniem integracji pomiędzy obiema półkulami mózgu. Lewa półkula naszego mózgu jest bardziej związana z myśleniem analitycznym i dedukcją. Przypuszczalnie w stanie mobilizacji i pobudzenia jest ona półkulą dominującą.
Prawa półkula naszego mózgu ma większy związek z wyobraźnią i intuicją. Ćwiczenia relaksacyjne (różnego rodzaju, np. trening autogenny z wykorzystaniem wyobraźni i wizualizacji) aktywizują prawą półkulę ludzkiego mózgu.

Techniki głębokiego odprężenia, świadomego oddychania oraz stosowania sugestii wykorzystywał znany bułgarski neurolog Łozanow. Jego metoda terapii i przyspieszonego uczenia się (sugestopedia) doprowadzała studentów do możliwości efektywnego uczenia się nawet do kilkuset słówek dziennie.